Perfekcjonizm, z definicji, polega na dążeniu do nieosiągalnej doskonałości. Jest cechą, która skłania do dążenia do perfekcji we wszystkim, co robimy. Może być motywatorem do osiągnięcia wysokich standardów i wyników, ale może też prowadzić do paraliżu, lęku i wypalenia. Kluczowe jest zrozumienie, kiedy perfekcjonizm przestaje służyć nam, a zaczyna szkodzić.

 

Zalety perfekcjonizmu

Perfekcjonizm ma swoje ewidentne zalety, szczególnie jeśli jest zrównoważony i zdrowy.

 

Jakie korzyści odnoszą w życiu perfekcjoniści?

Wysoki standard: Perfekcjoniści zwykle mają bardzo wysokie standardy, zarówno dla siebie, jak i dla innych. Często są zdeterminowani, by robić wszystko najlepiej, jak potrafią,  Dążenie do doskonałości prowadzi do wysokiej jakości pracy i osiągnięć oraz podziwu ze strony innych.

Szczegółowość: Perfekcjoniści zwykle zwracają dużą uwagę na szczegóły, co może być korzystne w wielu dziedzinach, takich jak nauka, sztuka, pisarstwo czy programowanie.

Organizacja: Perfekcjonizm często idzie w parze z dobrą organizacją i planowaniem. Perfekcjoniści są mistrzami w zarządzaniu czasem i zasobami.

Nieustający rozwój: Perfekcjoniści nigdy nie przestają się uczyć i rozwijać. Są otwarci na feedback i cały czas szukają sposobów na poprawę swoich umiejętności.

Warto jednak pamiętać, że perfekcjonizm staje się problematyczny, gdy przekształca się w toksyczny perfekcjonizm – wtedy presja na doskonałość prowadzi do lęku, stresu i niezdrowych zachowań.

 

 

Jak perfekcjonizm wpływa na nasze zdrowie psychiczne?

Perfekcjonizm, choć jest społecznie uważany za pozytywną cechę charakteru, może mieć negatywny wpływ na zdrowie psychiczne. Osoby o tendencjach do perfekcjonizmu zwykle dążą do nieosiągalnych standardów, a każda pomyłka lub niepowodzenie jest przez nie odczuwane jako głęboka porażka. Taki stan może prowadzić do szeregów problemów zdrowotnych, takich jak lęk, depresja, a nawet zaburzenia odżywiania.

Zaburzenia lękowe są jednym z najczęstszych skutków toksycznego perfekcjonizmu. Obawa przed niepowodzeniem, krytyką lub odrzuceniem może prowadzić do chronicznego lęku.

Perfekcjonizm jest również dodatnio skorelowany z depresją. Osoby, które są perfekcyjne, często odczuwają poczucie bezwartościowości i rozczarowania, kiedy nie osiągają swoich nieosiągalnych standardów. To może prowadzić do niskiego nastroju, utraty zainteresowania i braku energii, które są kluczowymi symptomami depresji.

Dodatkowo, badania wykazały, że perfekcjonizm może być czynnikiem ryzyka dla rozwoju zaburzeń odżywiania. Perfekcjonistyczne dążenie do idealnego ciała i kontrola nad jedzeniem mogą prowadzić do anoreksji, bulimii i innych zaburzeń odżywiania.

 

 

Perfekcjonizm a lęk – niewidzialne połączenie

Perfekcjonizm i lęk są ze sobą ściśle powiązane, tworząc związek, który często pozostaje niewidoczny dla osób z zewnątrz.  Perfekcjonista nieustannie obawia się pomyłek i niepowodzeń. Ta presja do osiągnięcia doskonałości może wywołać lęk – szczególnie lęk przed odrzuceniem i nieakceptacją.

W wielu przypadkach perfekcjonizm prowadzi do lęku przed oceną. Perfekcjoniści często zbyt mocno przejmują się tym, co inni myślą o nich i ich osiągnięciach. Perfekcjoniści mogą odczuwać intensywny lęk przed odrzuceniem społecznym lub negatywną oceną ze strony innych. Mogą unikać sytuacji społecznych, które mogą prowadzić do oceny, co może prowadzić do izolacji i samotności.

Perfekcjonizm może również powodować lęk przed porażką. Niepowodzenia są naturalną częścią procesu nauki i rozwoju, ale dla perfekcjonistów mogą być źródłem intensywnego lęku. Taki lęk może hamować ich rozwój, ponieważ unikają nowych wyzwań, które mogą prowadzić do niepowodzeń.

Co więcej, perfekcjonizm może prowadzić do lęku przed sukcesem. To może wydawać się sprzeczne, ale wielu perfekcjonistów obawia się, że sukces tylko zwiększy oczekiwania i presję na przyszłe osiągnięcia. Sukces bowiem wyznacza nowe, wyższe standardy, które trudniej spełnić.

 

 

Rozpoznanie perfekcjonizmu: kiedy wysokie standardy stają się toksyczne

Ustanawianie wysokich standardów nie jest złe, ale kluczowe jest, aby były one realistyczne i zdrowe. Istnieje pewna granica, po przekroczeniu której wysokie standardy mogą stać się toksyczne i mogą prowadzić do szeregów problemów zdrowotnych i psychicznych.

 

Toksyczny perfekcjonizm

Toksyczny perfekcjonizm jest stanem, w którym dążenie do doskonałości staje się obsesyjne i niezdrowe. Perfekcjoniści często ustanawiają dla siebie niewykonalne standardy, a niepowodzenie w ich osiągnięciu prowadzi do intensywnego stresu, lęku, niskiego poczucia własnej wartości, a nawet depresji. Jeżeli zauważasz u siebie wyżej wymienione sygnały, może to być oznaka, że Twoje dążenie do doskonałości stało się toksyczne.

 

Strach przed porażką: Jeśli lęk przed porażką paraliżuje Cię i powstrzymuje przed podejmowaniem nowych wyzwań, prawdopodobnie jesteś perfekcjonistą. Dla perfekcjonistów, porażka nie jest postrzegana jako okazja do nauki, ale jako osobista klęska.

 

Niezdrowa konkurencja: Perfekcjonizm często prowadzi do niezdrowego porównywania się z innymi. Jeśli czujesz ciągłą potrzebę bycia lepszym od innych, a każdy sukces innych budzi w Tobie zazdrość, może to być oznaka toksycznego perfekcjonizmu.

 

Obsesja na punkcie popełnionych błędów: Jeśli ciągle analizujesz swoje błędy i nie możesz się od nich uwolnić, to może być oznaczać, że Twój perfekcjonizm przekroczył zdrowe granice. Właściwe podejście do błędów to akceptacja, nauka i wyciągnięcie wniosków i pójście do przodu.

 

Intensywna samokrytyka: Perfekcjoniści często są swoimi największymi krytykami. Wydaje im się, że wszystko robią źle. Krytykują się na każdym kroku, a nawet jeśli zrobią coś dobrze i tak szukają „dziury w całym” i zawsze znajdą element, który można by było zrobić lepiej. Jeśli interesuje Cię temat samokrytyki przeczytaj mój artykuł „Wewnętrzny krytyk – jak zmienić go w swojego sprzymierzeńca”.

 

Negowanie osiągnięć: Perfekcjoniści często mają tendencję do bagatelizowania swoich osiągnięć. Jeżeli zawsze widzisz tylko to, co mogło pójść lepiej, zamiast cieszyć się z osiągnięć, to jest to kolejny niepokojący sygnał.

 

 

Perfekcjonizm nie jest jednak statyczną cechą, ale raczej stylem życia, który można zmienić. Warto zacząć od zidentyfikowania problemu. Następnie zacząć działać w celu  jego wyeliminowania i poprawy stanu rzeczy. Pamiętaj, że walka z perfekcjonizmem to walka z Twoimi najgłębszymi przekonaniami dotykającymi poczucia własnej wartości, tożsamości, ról społecznych. Bądź więc dla siebie cierpliwy/a i wyrozumiały/a. Daj sobie czas, gdyż cały proces będzie trwał w czasie. Czasem będzie lepiej, czasem gorzej. Stare wzorce trzymają się bowiem mocno. Ale warto wykonywać kroki do przodu w celu wyeliminowania toksycznego perfekcjonizmu.

 

 

Jak radzić sobie z perfekcjonizmem

Czy jest możliwe skuteczne radzenie sobie z perfekcjonizmem?

Odpowiedź brzmi: tak.

Wymaga to jednak od nas przekroczenia strachu przed popełnieniem błędów, akceptacji niepewności i otwarcia się na proces, który jest naturalnie nieprzewidywalny i pełen niespodzianek.

 

Oto kilka elementów, które mogą Ci pomóc w zmaganiach z perfekcjonizmem:

1. Zrozum, zaakceptuj i zacznij zmieniać swoje przekonania

Po pierwsze, ważne jest, aby zrozumieć, że perfekcjonizm, w jego niezdrowej formie, często wynika z głęboko zakorzenionych przekonań o nas samych i o świecie. Może to być przekonanie, że nasza wartość jako osoby zależy od tego, jak dobrze wykonujemy swoje zadania, lub że błędy i porażki są niedopuszczalne. Takie przekonania biorą się często z dzieciństwa lub tez sa wyrobione  wtoku naszych doświadczeń życiowych. Aby skutecznie radzić sobie z perfekcjonizmem, kluczowe jest nazwanie i zrozumienie tych przekonań.

 

2. Uwierz, w to, że Jesteś wartościowy/a. Koniec i kropka.

Musimy zrozumieć, że nasza wartość jako osoby nie zależy od naszych osiągnięć, zarobków, statusu społecznego i rodzinnego. Nasza wartość jako człowieka jest absolutnie niepodważalna i niezbywalna. Każdy człowiek jest wartościowy sam w sobie, niezależnie od tego, co robi lub osiąga. Błędy i porażki są naturalną częścią procesu nauki i rozwoju, a nie znakiem naszej niewystarczalności.

 

3. Zacznij działać

Perfekcjonizm często blokuje nas w podjęciu działań i wyzwań. Lęk w powiązaniu z perfekcjonizmem to idealny przepis na paraliż w działaniu. Warto więc zmienić swój sposobu myślenia, aby wreszcie ruszyć do przodu.

Jak to zrobić?

• Określ swoje cele i priorytety: Zdefiniowanie jasnego celu może pomóc zrozumieć, co naprawdę chcesz osiągnąć. Pomoże to ograniczyć zakres analizy i skupić się na tym, co jest najważniejsze.
• Rozpocznij od małych kroków: Zamiast czekać na idealny moment zacznij od małych kroków. Małe działania mogą prowadzić do większych zmian, a sukcesy mogą budować poczucie pewności siebie.
• Ustal limity czasowe: Ustalanie limitów czasowych na decyzje może pomóc w przełamaniu paraliżu i wiecznym roztrząsaniu za i przeciw
• Ćwiczenie „najgorszego scenariusza”: Pomyśl o najgorszym, co mogłoby się zdarzyć, jeśli podjąłbyś działanie. Czy to naprawdę jest takie straszne? Czy dałoby się to naprawić?
• Poszukaj wsparcia: Jeżeli zmagasz się z paraliżem analizy, nie bój się szukać pomocy. Może to być coach, mentor, terapeuta lub po prostu bliska osoba.

 

Pamiętaj, że zawsze najważniejsze jest podejmowanie działania. Nawet najmniejszy krok w kierunku swoich celów jest lepszy niż stagnacja. Perfekcja nie jest celem samym w sobie.  To co jest najważniejsze w życiu to rozwój i postęp. Porzucając toksyczny perfekcjonizm masz wreszcie szansę na realizację Twoich najśmielszych marzeń.

 

4. Daj sobie prawo do popełniania błędów

Błędy są częścią procesu nauki. Zamiast bać się porażki, przyjmij, że każda próba przynosi wartościowe informacje zwrotne, niezależnie od rezultatu. Popełniając błędy uczysz się, a to de facto przybliża Cię do twojego upragnionego celu. Popełnianie błędów jest nieodłącznym elementem drogi do sukcesu.

Zamiast krytykować siebie za niedoskonałości, możesz nauczyć się je akceptować jako część Twojej ludzkiej natury. Wszyscy jesteśmy ułomni. Nie ma ludzi doskonałych. Daj sobie wreszcie prawo do tego, aby być „zwykłym człowiekiem”, a nie istotą nadludzką.

 

5.Spróbuj Mindfullness

Jednym ze sposobów na radzenie sobie z perfekcjonizmem jest praktyka mindfulness, czyli uważności połączonej z nieoceniającą akceptacją. Mindfulness pomaga nam zauważać nasze myśli i uczucia bez oceny i krytyki. Więcej o praktyce mindfullness przeczytasz w moim artykule „Mindfullness w praktyce„.

 

5. Naucz się zarządzania stresem

Perfekcjonizm często prowadzi do przeciążenia fizycznego i psychicznego wypalenia, więc ważne jest, aby nauczyć się zarządzania stresem. To może obejmować techniki relaksacyjne, takie jak medytacja, joga, głębokie oddychanie, a także regularne ćwiczenia fizyczne i zdrowe nawyki żywieniowe. W tym artykule zebrałam i opisałam „8 najbardziej skutecznych sposobów na stres„.

 

Pamiętaj, że perfekcjonizm nie jest celem samym w sobie. Naszym celem powinno być zdrowe dążenie do celów, które są dla nas ważne, przy jednoczesnym zachowaniu równowagi i dbałości o nasz dobrostan psychiczny. Pamiętaj, że jesteś człowiekiem, a nie maszyną – masz prawo do błędów, odpoczynku i niedoskonałości. A przede wszystkim – zasługujesz na szacunek i miłość, niezależnie od tego, jak blisko doskonałości jesteś.