Fale mózgowe dobitnie pokazują, jak fascynujący i złożony jest nasz mózg. Każdy typ fal mózgowych inaczej wpływa na nasze zdrowie psycho-fizyczne oraz dobrostan. Warto poznać zakresy fal mózgowych, aby wiedzieć jak możemy je regulować, aby poprawić nasze samopoczucie.
Czym właściwie są fale mózgowe? Związane są z bioelektrycznością naszego mózgu czyli komunikowaniem się neuronów między sobą. Proces komunikacji komórek mózgowych zachodzi cały czas, także kiedy śpimy.
Wyróżniamy pięć głównych typów fal w kolejności od fal o najniższej częstotliwości:
- delta
- theta
- alpha
- beta
- gamma
Różnią się między sobą częstotliwością, czyli liczbą drgań pojawiających się w ciągu sekundy. Do zapisu częstotliwości używa się herców (Hz). Aktywność elektryczną mózgu rejestruje elektroencefalograf (EEG) i zapisuje w postaci fal liniowych.
Częstotliwości fal mózgowych są związane bardzo bezpośrednio z dobrostanem człowieka. Równowaga różnych częstotliwości zapewnia bowiem harmonię i równowagę psycho-fizyczną oraz świadczy o dobrym balansie między pracą i aktywnością a odpoczynkiem.
Fale delta (0,5 do 3 Hz)
Fale delta mają najniższą częstotliwość i zazwyczaj oznaczają głęboki, pozbawiony marzeń sen. Mogą pojawić się też podczas bardzo głębokiej medytacji, kiedy odczuwa się przebywanie w pustce. Człowiek pod wpływem fal delta odczuwa głęboki spokój.
Fale mózgowe delta dominują u noworodków, z wiekiem występują coraz rzadziej – co odbija się na naszym śnie. U osób w sędziwym wieku fale gamma mogą być całkowicie nieobecne.
Fale theta (4 – 7 Hz)
Fale mózgowe o częstotliwości theta występują najczęściej na pograniczu jawy i snu, w fazie snu REM lub kiedy jesteśmy w stanie głębokiego relaksu. Są także obecne podczas medytacji, stanu hipnozy i transu.
Przy tej częstotliwości ciało jest w stanie głębokiego rozluźnienia, ale pozostajemy świadomi. Gdy w mózgu dominują fale theta mogą powstawać bardzo kreatywne myśli, wizualizacje, idee. Umysł jest wówczas chłonny jak gąbka. Ta częstotliwość pomaga też w przywoływaniu wspomnień, fantazji i skojarzeń, toteż fale theta pojawiają się w naszym mózgu na przykład podczas twórczych wizualizacji i relaksacji oraz medytacji prowadzonych. W stanie tym można m.in. zaobserwować wyraźne obniżenie, jeżeli nie całkowity zanik percepcji zmysłowej, oraz zdolność do kontrolowania bólu fizycznego.
Są to także częstotliwości przy których pracuje się podczas hipnozy. Zwiększenie natężenia fal theta wpływa bowiem na podatność na sugestie oraz ułatwia pracę ze sobą na poziomie podświadomym. Łatwiej wtedy na przykład zmienić niewspierające przekonania, co powoduje, że niektórzy terapeuci wykorzystują fale theta w pracy z pacjentami.
Fale theta można wywołać poprzez medytację oraz głęboką relaksację. Techniki, które można zastosować to yoga nidra, czy trening autogenny Schultza. Samo zastosowanie tych technik nie gwarantuje jednak wejście mózgu na częstotliwości theta, gdyż bardzo wiele zależy od naszej podatności, dnia, aktualnegos stanu emocjonalnego, typu osobowości (osobowości typu A bardzo ciężko jest „wyciszyć”), warunków i okoliczności, a nawet temperatury.
Samodzielne osiągnięcie głębokiego stanu theta (bez zasypiania, np. autohipnozą) i utrzymywanie w nim świadomości nie jest łatwe i często wymaga wieloletniej praktyki.
Fale alpha (8 – 12 Hz)
Ta częstotliwość fal mózgowych jest typowa dla stanu relaksu i odpoczynku. Fale alpha pojawiają się, kiedy się wybudzamy, zanim zaśniemy oraz kiedy leżymy z zamkniętymi oczami i oddychamy głęboko. Są też obecne, kiedy zaczynamy sesję medytacyjną lub przy medytacji Mindfulness (medytacja uważności). Przy falach alpha jesteśmy zrelaksowani, ale w pełni świadomi otoczenia. Przy wyższych częstotliwościach fal alpha – skoncentrowani i skupieni.
Fale alpha są chętnie wykorzystywane przy technikach szybkiego uczenia się. Można nauczyć się świadomie wprowadzać w stan alpha, co sprzyja zapamiętywaniu nowej wiedzy – na przykład nauce języka obcego.
Osoby zestresowane i zaniepokojone mają często obniżoną amplitudę fal alpha, a kiedy fale alpha są emitowane w niewielkim stopniu, pojawia się obniżony nastrój, a nawet depresja. Z kolei zwiększanie obecności tych fal sprzyja walce ze stresem. Fale alpha mają też powiązanie z kreatywnością, rozluźnieniem , odprężeniem i pozytywnym myśleniem.
Fale alfa (8-11 Hz) charakterystyczne są dla stanów:
- relaksu i odpoczynku
- głębokiego zamyślenia, zastanawiania się nad czymś w skupieniu
- związanych z kreatywnym myśleniem (fale alfa ułatwiają dostęp do obu półkul co uruchamia wyobraźnię i myślenie oparte o skojarzenia)
- dobrego samopoczucia, spokoju, pozytywnego myślenia
Jak wprowadzić się w stan alpha?
Wielu ludzi celowo wprowadza swój mózg w stan alpha, aby się wyciszyć i zregenerować. Aby to zrobić warto przebywać w ciszy i odciąć się od innych zakłócających nasz spokój bodźców.
Można wprowadzić się w stan alpha poprzez zamknięcie oczu, skupienie na oddechu i wyciszenie umysłu. Możesz wyobrazić sobie, iż Twój umysł jest tak cichy i spokojny jak płaska tafla jeziora.
Możesz też wykorzystać technikę szybkiego wchodze w stan alpha poprzez autosugestię:
-
- Usiądź wygodnie z wyprostowanym kręgosłupem i zamknij oczy
- Weź kilka spokojnych, świadomych wdechów i wydechów
- Rozpocznij odliczanie od 5 do 1 (stan aplha) powtarzając w myślach
- Pięć – Uspokajam oddech i rozpoczynam podróż w głąb siebie
- Cztery – Uspokajam aktywność umysłową
- Trzy – Moje ciało rozluźnia się , odczuwam rozluźnienie
- Dwa – Doświadczam głębokiego relaksu umysłu
- Jeden – jestem w stanie relaksu i kreatywności. Czuję spokój i jasnośc umysłu.
- Możesz pozostać w stym stanie tak długo jak potrzebujesz.
- Jeśli chcesz wyjśc ze stanu alpha odliczaj od 1 do 5. Na pięć otwierasz oczy.
- Twoje ciało jest wypoczęte
- Czujesz się dobrze psychicznie i fizycznie
Można też wykorzystać różnego rodzaju wizualizacje czy medytacje prowadzone, które poprzez umiejętne sugestie pozwolą Ci wejśc w stan relaksu.
Fale beta (8 – 12 Hz)
Fale mózgowe beta występują w stanie czuwania i aktywności, czyli w codziennym życiu. Sprzyjają koncentracji na zadaniu. Im wyższa częstotliwość fal beta, tym bardziej mózg jest aktywny: od rosnącej koncentracji aż do stanu ekscytacji, irytacji bądź paniki.
To w falach beta mózg koncentruje się na informacjach docierających z naszych głównych zmysłów. Fale beta sprzyjają kontroli emocji, myśleniu analitycznemu i zdolnościom sprawnego czytania i mówienia. Są bardzo użyteczne przy wystąpieniach publicznych.
Jeśli przebywasz zbyt długo pod wpływem fal beta, możesz odczuć zwiększone napięcie mięśni i podwyższenie ciśnienia krwi. Częsta jest też drażliwość i agresja. To dlatego, że fale beta w nadmiarze (powyżej 18 Hz) są powiązane ze stresem, zdenerwowaniem oraz irytacją.
Czasami falom beta o wysokiej częstotliwości towarzyszy ekscytacja, która jest pozytywną emocją, jednak ona również jest wyczerpująca dla organizmu.
Warto wtedy zadbać o to, by obniżyć napięcie i wyciszyć umysł, schodząc do niższych częstotliwości fal beta, a najlepiej przywracając obecność fal alpha.
Fale gamma (według różnych źródeł od 25-40 Hz wzwyż)
Są najszybszymi falami mózgowymi i dotyczą jednoczesnego przetwarzania informacji z różnych obszarów mózgu. Umysł musi być cichy, aby uzyskać dostęp do fal gamma. Aktywność tej częstotliwości odnotowujemy w stanach odczuwania miłości i altruizmu. Sposób jej generowania przez mózg pozostaje tajemnicą. Spekuluje się, że rytmy gamma modulują postrzeganie i świadomość oraz że większa obecność fal gamma odnosi się do rozszerzonej świadomości i duchowości (Thompson, Thompson, 2012 za psychologiawpraktyce.pl).
To najmniej zbadana częstotliwośc naszego mózgu. Zauważono, że osoby z podwyższoną liczbą fal gamma wyraźniej odczuwają bodźce. Dźwięki i obrazy się wyostrzają, smak i zapach stają się lepiej wyczuwalne, łatwiej też zapamiętuje się szczegóły wydarzeń.
Czy można kontrolować fale mózgowe?
Mamy ograniczony zdolność kontrolowania naszych fal mózgowych, jednak dzięki wiedzy odnośnie tego jak zachowuje się nasz mózg podczas konkretnych czynności możemy mieć wpływ na większą równowagę tych fal. Zbyt długie pozostawanie w stanie nieustającej aktywności, stres i przemęczenie spowodują nagromadzenie się w naszym mózgu fal beta. Dla zrównoważenie tego stanu oraz zachowania poczucia harmonii wewnętrznej powinniśmy dbać, aby wywoływac w naszym mózgu także fale alpha i theta. Możemy to zrobić praktykując medytacje, medytacje prowadzone, wizualizację, a także poprzez praktykowanie jogi nidra, treningu autogennego Schultza czy włączając muzykę relaksacyjną (np z odłosami natury) czy wywołująca niskie częstotliwości (w tym tzw biały szum). Nie zapominajmy także o zbawiennym dla naszego zdrowia fizycznego i mentalnego śnie, podcza którego możemy dostarczyć organizmowi potrzebną dawkę fal delta.
Jak mierzyć fale mózgowe?
Za pomocą narzędzi do neurofeedbacku możemy obserwować fale mózgowe pojawiające się podczas różnych aktywności. Urządzenia do neurofeedbacku to po prostu przyczepiane do głowy elektrody i towarzyszący im komputer z ekranem wyświetlającym, jak aktualnie działa nasz mózg. Wyświetlany obraz jest uproszczony i przedstawiony w atrakcyjnej graficznie formie, dzięki czemu nie musimy znać się na neurofizjologii, żeby korzystać z dobrodziejstw neurofeedbacku.
Neurofeedback z powodzeniem wykorzystuje się zarówno w terapii wielu zaburzeń psychicznych i neurologicznych, jak również w samorozwoju, na przykład u osób uczących się oraz działających w trudnych warunkach. Chętnie korzystają z niego także osoby starsze, które chcą dłużej zachować sprawność mózgu.
0 komentarzy