Czym jest człowiek? Czy jesteś tylko ciałem i umysłem? Czy nasze istnienie ogranicza się tylko do umysłu i serca?

Na początku warto zaznaczyć, iż inteligencja to pojęcie abstrakcyjne, stworzone sztucznie, gdyż nikt jej nigdy nie widział, ani nie dotknął. Jeszcze 30 lat temu inteligencja kojarzyła się tylko z IQ. Potem, głównie za sprawą Dawida Golemana, na piedestał dostała się inteligencja emocjonalna.

Dziś mówimy już o co najmniej 3 wymiarach inteligencji:

1. Inteligencji racjonalnej (IQ)
2. Inteligencji emocjonalnej (EQ)
3. Inteligencji duchowej (SQ)

Przyjrzyjmy się tym trzem rodzajom inteligencji, aby poznać je nieco lepiej.

Inteligencja racjonalna (umysłowa)

Jeszcze 30 lat temu inteligencja kojarzyła się tylko z IQ, czyli ilorazem inteligencji oznaczającym zdolność do logicznego, analitycznego i abstrakcyjnego myślenia.

Koncepcja inteligencji powstała, aby wprowadzić różnorodność w zakresie efektywności funkcjonowania poznawczego. Od zarania wieków mówiono o geniuszu, a także o bystrości, ale też o głupocie. Zanim powstały metody pomiaru mówiono o niektórych, że są mądrzy, bystrzy, szybko się uczą, chwytają “w lot” itp. Są to różnice indywidualne, względnie stałe, w zakresie funkcjonowania poznawczego.

Nęcka (2003) definiuje inteligencję jako przystosowanie się do okoliczności, dzięki dostrzeganiu abstrakcyjnych relacji, korzystanie z uprzednich doświadczeń i skutecznej kontroli nad własnymi procesami poznawczymi. Natomiast psycholog Robert Feldman nazwał ją zdolnością rozumienia świata, racjonalnego myślenia i efektywnego wykorzystania zasobów w obliczu wyzwań.

Iloraz inteligencji testy IQ

Współczesne testy inteligencji mają formę krótkich zadań i są podzielone na bloki odpowiadające sprawnościom takim jak: językowa, arytmetyczna, skojarzeniowa, analityczna i przestrzenna. Wynik testu jest ich wypadkową i stanowi iloraz inteligencji. Warto wiedzieć, że testy są tak konstruowane, aby średni wynik wynosił 100 jednostek, co oznacza, że IQ od 90 do 110 określane jest jako przeciętna inteligencja, natomiast wyższe niż 110 jako ponadprzeciętna inteligencja, a niższe od 90 jako inteligencja niższa niż przeciętna. W celu wykonania testu inteligencji warto udać się do Mensy – jest to organizacja zrzeszająca osoby o największym ilorazie inteligencji. Aby w Polsce uzyskać członkostwo Mensy, należy osiągnąć wynik oznaczający IQ równy co najmniej 130 w skali Wechslera.

Na wykształcenie zdolności intelektualnych ma wpływ wiele czynników, w tym czynniki środowiskowe oraz geny – warto wiedzieć, że istnieje 13 genów, których dziedziczenie daje blisko 30% odziedziczonej wartości IQ. Oprócz czynników dziedzicznych, iloraz inteligencji zależny jest od wykształcenia kory mózgowej. To właśnie te struktury odpowiadają za składowe inteligencji, czyli logiczne i abstrakcyjne myślenie, szybkość nauki, przyswajanie wiedzy i umiejętność rozwiązywania problemów. Umiejętności te można kształtować poprzez stymulowanie umysłu, co w konsekwencji pomaga wykształcić sieć połączeń między neuronami odpowiadająca także za IQ.

Inteligencja emocjonalna (EQ)

W latach 90-tych XX wieku, głównie za sprawą Dawida Golemana, na piedestał dostała się inteligencja emocjonalna. W pracach z dziedziny psychologii zaczęto udowadniać, iż to właśnie EQ (inteligencja emocjonalna) ma zasadniczy wpływ na jakość naszego życia oraz sukcesy we wszystkich obszarach. Okazało się, że aby cieszyć się szczęśliwym spełnionym życiem musimy nauczyć się zauważać, nazywać i rozumieć emocje, a także sprawnie nimi zarządzać.

Pierwsza wzmianka odnośnie inteligencji emocjonalnej pochodzi z artykułu Hanscarl Leuera “Inteligencja emocjonalna i emancypacja”. Od 1990 roku inteligencja emocjonalna wkracza do dyskursu psychologii naukowej. W 1990 Peter Salovey i John Mayer publikują artykuł “Emotional Intelligence”. Pojęcie to zostaje zdefiniowane jako zdolność do rozumienia uczuć własnych i uczuć innych ludzi oraz wykorzystanie tych zdolności jako źródło informacji ukierunkowującej myślenie i działanie.

Daniel Goleman – genialny naukowiec czy ekspert marketingu?

Cały świat zachłysnął się inteligencją emocjonalną, gdyż Goleman dowodził, iż 20% sukcesu w życiu zależy od IQ, a aż 80% od inteligencji emocjonalnej. Przyjmując takie założenie ludzi zaczęli więc wierzyć, iż EQ pozwoli im przekroczyć granice klas społecznych, wybić się w hierarchii i dać szansę na upragniony sukces.
Dzięki inteligencji emocjonalnej nikt już nie był skazany na porażkę! Goleman dał Amerykanom nową nadzieję, że większość sukcesu w życiu zależy od nas (a nie od genetyki i IQ). Wystarczyło tylko wykształcić w sobie zdolności inteligencji emocjonalnej.
Może dzięki temu Goleman sprzedał ponad 5 mln egzemplarzy książki “Inteligencja emocjonalna” w 30 krajach świata?

Abstrahując od geniuszu Golemana jedno jest pewne – inteligencja emocjonalna ma kolosalne znaczenia zarówno dla naszego życia wewnętrznego jak i społecznego. Pomaga w rozumieniu emocji, radzeniu sobie z nimi, w budowaniu i utrzymywaniu relacji, a także w radzeniu sobie ze stresem.

Składowe inteligencji emocjonalnej

1.Samoświadomość własnych emocji – zwracanie uwagi na to co czujemy w każdej chwili, rozpoznanie uczucia w momencie kiedy nas ogarnia
2. Kierowanie emocjami – panowanie nad emocjami, konstruktywne wyrażanie uczuć, wybór naszej reakcji na dane uczucie
3. Zdolność motywowania się i samokontroli
4. Rozpoznanie emocji u innych
5. Nawiązywanie i podtrzymywanie relacji z innymi

Jak rozwijać inteligencję emocjonalną?

Swoje kompetencje w zakresie rozwijania inteligencji emocjonalnej warto zacząć od samoświadomości emocji – zauważania ich i nazywania. Kolejno warto przejść czasem długą drogę akceptacji wszystkich emocji. Każda z nich jest bowiem dla nas informacją. Nie ma emocji złych i dobrych. Wszystkie są nam potrzebne. Tymczasem ludzie nie chcąc odczuwać nieprzyjemnych emocji robią wszystko, aby je stłumić. TaK nakręca się przemysł alkoholowy, rozrywkowy, narkotykowy i inne formy uzależnień oraz zachowań patologicznych. W kolejnym etapie warto wypracować swoje własne metody radzenia sobie z emocjami trudnymi – jest to według mnie absolutnie najcenniejsza kompetencja w życiu. Następnym krokiem jest radzenie sobie z emocjami innych oraz wzbudzanie emocji pozytywnych (zarówno w sobie jak i u innych).

Inteligencja społeczna

Inteligencja społeczna może być odmianą inteligencji emocjonalnej, ale może być także traktowana osobno. Jej pierwszym badaczem był Edward Thorndike (1920), który przyjął założenie, że inteligencja społeczna to „umiejętność rozumienia ludzi i mądrego postępowania z nimi”. Nie da się jej zbadać za pomocą konwencjonalnych testów. Jest za to widoczna gołym okiem na placach zabaw, boiskach, w szkołach, w miejscu pracy, w koszarach, fabrykach, autobusach, restauracjach, czyli wszędzie tam, gdzie mamy do czynienia z czynnikiem ludzkim. Z pewnością łatwo można poznać osoby inteligentne społecznie – są one lubiane, szanowane i ludzie do nich lgną, mają bowiem niezwykły talent zjednywania sobie ludzi i są zawsze chętni do pomocy. Z pewnością Ty też masz w swoim otoczeniu takie osoby. Czego możesz się od nich nauczyć?

Inteligencja duchowa (SQ)

Zrozumienie aspektów inteligencji jeszcze bardziej pogłębiło się od 2000 roku, kiedy to pojawiła się koncepcja inteligencji duchowej (SQ). Jej “odkrywcy” czyli Danah Zohar i Ian Marshall, autorzy książki “Inteligencja duchowa” Rebis 2001, uznali ją za najbardziej podstawową formę inteligencji ludzkiej. Badacze Ci skupili się głównie na naukowych dowodach istnienia SQ przytaczając badania z wielu dziedzin, w tym fizyki, antropologii, psychologii i neurologii. Autorzy przekonują, iż inteligencja duchowa ma nierozerwalny związek z hierarchią wartości i poczuciem sensu w życiu, pozwala nam marzyć, a także prowadzić ukierunkowane działania. U jej podstaw leży to w co wierzymy, nasze przekonania i głębokie wartości, którymi kierujemy się w życiu.

Na koniec chciałabym przytoczyć piękny fragment książki Agnieszki Maciąg “Twoja wewnętrzna moc”, gdyż według mnie doskonale opisuje przydatność wszystkich 3 rodzajów inteligencji.
“Iloraz inteligencji duchowej wykracza poza umiejętności poznawcze i emocjonalne. Uznaje istnienie duchowości, czyli sfery potężniejszej niż świat pięciu zmysłów. Zakłada pokorę wobec ogromu wszechświata. Silnie rozwinięte SQ pomaga wieść szczęśliwe, spełnione i harmonijne życie, w którym istnieje równowaga między różnymi jego aspektami.
Kiedy przechodzimy kryzys, doświadczamy nagłego wybicia z codziennej rutyny. To niesłychanie istotny czas. Jeśli potraktujemy go wyłącznie w kategoriach racjonalnych, możemy poczuć złość, zniechęcenie czy zawód, a następnie zaczniemy szukać rozwiązania. Jednak w przezwyciężaniu przeciwności niezbędne są pozostałe rodzaje inteligencji. Inteligencja emocjonalna pomaga nam rozpoznać to, co czujemy – na przykład złość, lęk, frustrację, a następnie zarządzać tymi emocjami w odpowiedzialny sposób. Złość i lęk możemy zastąpić opanowaniem i zaufaniem. To daje nam zupełnie nowe pole działania. Stajemy się kreatywniejsi, bardziej otwarci na nowe rozwiązania, a w efekcie znacznie skuteczniejsi. Z kolei inteligencja duchowa pomaga nam pojąć głębszy sens tego, co nas spotyka. Przynosi podpowiedzi lub konkretne rozwiązania. Utwierdza nas w poczuciu celowości wydarzeń.”